تحلیل پایداری معاهدات در رودخانه‌های مرزی با استفاده از نظریه بازی‌ها‌‌، مطالعه موردی: رودخانه هریرود

در سال‌های اخیر، رشد روز افزون جمعیت و توسعه اقتصادی در سرتاسر دنیا منجر به افزایش تقاضا برای منابع محدود آب شده و مدیریت آن‌ها را به‌خصوص در حوضه‌های آبریز مشترک با چالش جدی مواجه کرده است. نظریه بازی‌ها یکی از مهم‌ترین ابزاری است که امروزه برای حل مناقشات و یافتن تعادل در سیستم استفاده می‌شود. در این مقاله با استفاده از رویکرد غیرهمکارانه نظریه بازی‌ها به تحلیل رفتار بازیکنان در حوضه مشترک هریرود پرداخته می‌شود. در این تحقیق ابتدا یک مدل جامع برنامه‌ریزی خطی جهت محاسبه سود خالص اولیه بازیکنان توسعه داده شد. سپس سود بازیکنان در سناریوی غیرهمکارانه تعریف شده محاسبه گردید. در گام بعدی، استراتژی بازیکنان با استفاده از شاخص‌های مختلف پایداری، تحلیل و وضعیت تعادل در هر یک از این روش‌ها بررسی شد. همچنین از مفهوم جبران انگیزشی جهت بررسی امکان تغییر رویکرد افغانستان از غیرهمکارانه به همکارانه استفاده شد. نتایج نشان می‌دهد، در رویکرد غیرهمکارانه سود ایران از مقدار 105×21/78 دلار به 105×80/43 دلار نزدیک به 45درصد کاهش پیدا می‌کند. هم‌چنین رویکرد جبران انگیزشی می‌تواند باعث تغییر استراتژی افغانستان از حالت غیرهمکارانه به همکارانه شود، به‌طوری که بر اساس بهینه پارتو امکان افزایش 40 درصدی سود ایران بدون کاهش میزان سود در افغانستان وجود دارد.